Mes dyzimeve se rreth cilit libër do flisja sot me ju
zgjodha një autor të dashur e të mirënjohur shqiptar. Ditët e fundit, në
kryeqytet janë hapur dyert e shtëpisë muze të Ismail Kadares, në zemër të Tiranës.
Pallati famëmirë, ku jetuan e lanë përditshmërinë e tyre Kadare dhe Agolli, dy
kolosë të letrave shqipe mban firmën e arkitektit e aristit të veçantë Maks
Velo.
Për t’u kthyer pak në retrospektivë, ky pallat u ndërtua më
vitin ‘74 dhe konsiderohet si prurje e
frymës kubiste, pra moderne dhe e pazakontë për kohën. Arkitektit Velo, guximi
i pashoq i shfaqur nw stilin e pallatit i kushtoi plot dhjetw vite burg, nw
ferrin e izolimit tw komunizmit.Kur bie në mendime rreth pallatit, para të
cilit kaloj çdo ditë e çdo herë më bie në mendje secili rresht e varg i shkruar
në ato themele, shkallë e apartament. Ndaj sot zgjodha të flas për një libër
pak më personal shkruar nga Kadare, i cili titullohet ‘’Mëngjeset në Kafe
Rostand’’. Lehtësisht mund ta cilësoja si një formë autobiografie, por në të vërtetë,
ky libër është shumë më tepër se aq.
Kadareja zgjodhi të rrëfente në mënyrën e tij karakteristike
plot guxim e sinqeritet kujtimet e tij qysh prej vegjëlisë së hershme. Në
kafenenë e famshme të Parisit ai kujton kalldrëmet e Gjirokastrës, shtëpinë në
të cilën u lind e u rrit, Sokakun e të Marrëve, admirimin për prejardhjen dhe
grimca kujtimesh si fëmijë.
Gjithashtu, Kadare prezanton marrëdhënien e tij më letërsinë,
njohjen nëpërmjet leximeve me shkrimtarët e mëdhenj botëror dhe kërshërinë për
botën artistike. Bashkë me rritjen e tij, ai nuk kursen memorien si student dhe
përjetimet e kohës. Gjithçka është rrëfyer rrjedhshëm e bukur dhe e ka kthyer këtë
libër në një prezantim jo vetëm me shkrimtarin shqiptar kandidat për Cmimin
Nobel, por edhe si Ismailin, njeriun pas emrit të lavdishëm në kopertinat e
librave.
Ndër pjesët të cilat lexohen edhe më me kërshëri duke njohur
historinë është marrëdhënia e Kadares me sistemin totalitar. Shumë lexues
gjykojnë, shumë të tjerë tregohen të ashpër e një pjesë e madhe mbështetës,
port ë vërtetat mbi trysninë dhe betejat për librat e tij i zbulon vetëm ai nga
cepi i tij vetmitar i Kafe Rostand.
Kafe Rostard nuk është vetëm vendi ku kanë lindur sa e sa
shkrime, sa e sa poezi e libra, por njëkohësisht është hapësira, ku Kadare është
njohur edhe më shumë koleg të tjerë të huaj. Gjithashtu, ky vend mban peshën e
qoshkës së këndshme të veçuar nga gjithçka, që i pengon mendimet e për rrjedhojë
krijimtarinë.
Teksa e lexoja isha në mëdyshje nëse ky libër meriton të
lexohet pasi ke përfunduar së përthithuri të gjitha veprat e autorit apo pa i
nisur ende si për t’u prezantuar së pari më njeriun e më pas më shkrimtarin.
Ende nuk e kam gjetur përgjigjen dhe mendoj se këshilla të tilla janë të parëndësishme
kur bëhet fjalë për një libër, të cilin duhet ta lexoni domosdoshmërisht.
Së pari, ky libër hap horizonte të reja mbi Ismailin, duke
nisur me vogëlushin në Gjirokastër, studentin në Tiranë e Moskë, shkrimtarin në
monizëm e njeriun e shquar të letrave në Paris. Vendbanimet e ndryshme
prezantojnë lexuesit me figurën poliedrike të autorit.
Së dyti, ky libër është disi më intim se veprat e tij
letrare. Kadareja i rrëfehet lexuesit pa korniza, por me elegancën që gjithnjë
e karakterizon dhe sheshon barrierat mes tyre, duke shuar kureshtjen për çështje
me interes të lartë.
Së treti, asnjëherë nuk ke lexuar aq shumë sa do duhej nga
Kadare. J Të
tregohem e sinqertë, sa herë më bie në duar një libër, në të cilin nuk jam
zhytyr ende nga Kadare e rrëmbej pa e menduar
më gjatë. Finesa e të shkruarit, artikulimi i qartë, thellimi i
mendimit, stili i tij i papërsëritshëm dhe delikatesa e të shprehurit e bën çdo
libër një bekim në duartë e lexuesit.
Në përfundim, ju ftoj jo vetëm të lexoni ‘’Mëngjese në Kafe
Rostand’’ për të njohur anën më njerëzore të përshfaqes së shkrimtarit të madh,
por gjithashtu të vizitoni hapësirën, ku lindën veprat emblematike të tij,
shtëpinë e tij tanimë muze.
Rilexohemi shumë shpejt,
©RE
*Ky artikull nuk lejohet të ribotohet pa lejen e autores.
Kontaktoni: njetuferrezeshneperre@gmail.com
Comments
Post a Comment